İngiliz bilim insanı Tim Berners-Lee’nin, “World Wide Web” (www) projesini tanıtan bir metnin yer aldığı birinci web sitesi 20 Aralık 1990’da yayımlandı.
O tarihte yalnızca İsviçre’deki Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi (CERN) içinden erişime açık olan web sitesi şimdi “www” olarak faaliyet göstermiyordu.
Berners-Lee’nin, “World Wide Web” projesini tanıtan bu siteyi 6 Ağustos 1991’de dışarıdan insanların kullanımına açmasıyla bugün kullanılan web sayfalarının birinci örneği ortaya çıktı.
Bu sayede çağın en büyük icatlarından biri olarak kabul edilen internet, beşerler ortasındaki bağlantıdan, ticaret, eğitim ve ulaşıma kadar hayatın bütün alanlarında en çok başvurulan araç oldu.
Sosyal medya platformlarının artmasıyla çevrim içi topluluklar oluşturma ve şahsî içerik paylaşma imkanına kavuşulan internet, ortadan geçen 33 yılda bugün taşınabilir erişimi ve yapay zeka teknolojileri sayesinde günlük hayatın her alanına entegre olarak daima gelişen dinamik bir ekosistem haline geldi.
“DÜNYA GENELİNDE YAKLAŞIK 5,5 MİLYAR İNSAN İNTERNET KULLANIYOR”
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Bilgisayar Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Burak Berk Üstündağ, İTÜ’nün Türkiye’de internetin gelişimine sağladığı katkıyı, internet teknolojilerinin günlük yaşantıyı nasıl şekillendirdiğini ve geleceğini AA muhabirine anlattı.
Soğuk Savaş devrinde internet fikrinin nükleer taarruz telaşlarıyla ortaya çıktığını belirten Üstündağ, Türkiye’nin ise internete birinci olarak 1986’da bağlandığını lisana getirdi.
Prof. Dr. Üstündağ, İTÜ’nün 1987’de ABD üniversite bilgisayar ağı BITNET’e katıldığını, bu ağ üzerinden yurt dışındaki akademisyenlerle bağlantı kurulmaya başlandığını anlattı.
İlk internet uygulamalarının metin tabanlı olduğunu aktaran Üstündağ, fakat 1990’larda web sayfaları ve e-posta üzere çağdaş internet hizmetlerinin yaygınlaştığını söyledi.
Üstündağ, İTÜ’nün internet tarihinde kıymetli bir rolü olduğuna dikkati çekerek, şunları kaydetti:
“Dünya genelinde yaklaşık 5,5 milyar insan internet kullanıyor. Bu dayanılmaz bir sayı. Daha dayanılmazı ise bunun üç katından fazla olanı, yani 17 milyar da internetin insan olmayan kullanıcısı var ve çok büyük süratle artıyor. Zira insan olarak bizim hayatımızda kullandığımız teçhizata, yardımcı araçlara, güvenlik sistemlerine, kameralara, hatta klâsik telefonlarımızın yerine gelen internet protokolüyle taşınan sesler de dahil olmak üzere irtibatımızın tamamına yakını neredeyse internet üzerine dönmüş vaziyette.”
“GÜNÜMÜZDE İNTERNET, STATİK OLMAKTAN DİNAMİK VE DAĞITIK HALE GEÇTİ”
Web 1.0’ın statik web sitelerinin bulunduğu internetin birinci periyodu olduğunu kaydeden Üstündağ, web 2.0’ın ise kullanıcıların içerik oluşturduğu, paylaştığı ve etkileşime girdiği daha dinamik bir internet periyodunu söz ettiğini lisana getirdi.
Üstündağ, web 3.0’ın ise daha akıllı, bilgi odaklı ve kullanıcı odaklı bir internet olduğunu belirterek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Günümüzde internet, statik olmaktan dinamik ve dağıtık hale geçti. Artık bilgi, tek bir sunucu yerine birçok noktada işleniyor. Blok zincir teknolojisi bu dağıtımı desteklerken, güvenliği artırdı. Bu da internetin ikinci bir sanayi ihtilali üzere büyük bir dönüşüm yaşamasına neden oldu. Fiber optik ağların yaygınlaşması, 5G teknolojisi ve öbür yeni bağlantı formülleri, internet suratını ve gerçek zamanlılığı artırdı. Ayrıyeten, pil ömrü uzun aygıtlar sayesinde tarım ve kent idaresinde yeni tahliller sağlanıyor. Bu teknolojiler milyarlarca noktayı bağlayarak büyük bir data ağı oluşturdu.”
İTÜ’nün yürüttüğü projelerin, bu yeni teknolojilerin mobilite ve sürat açısından nasıl avantajlar sağladığını gösterdiğini vurgulayan Üstündağ, “Önümüzdeki yıllarda, yapay zeka ve öteki teknolojilerle bu gelişmeler daha da ileriye taşınacak. Web 3.0 ve Web 4.0 üzere tabirler, bu teknolojik ilerlemeleri tanımlamak için kullanılıyor. Yapay zeka ve internet, hayatımıza kaçınılmaz bir biçimde tesir edecek ve etrafımızdaki dijital dokunun bir nevi ikizini oluşturacak. Bu, hem fırsatlar hem de tartışmalı bahisleri beraberinde getirecek.” sözlerini kullandı.
AKILI KENTLER KONSEPTİ
İTÜ’nün internetin her bir uygulamasının alana yayılmasını sağlamak için çeşitli teşebbüslerde bulunduğunu kaydeden Üstündağ, bunlardan birinin de akıllı kentler konsepti olduğunu anlattı.
Üstündağ, akıllı kent konseptinin, kent içindeki hareketlerin ve çevresel faktörlerin optimizasyonunu sağladığını, bunu da İTÜ’de bulunan 5G teknolojisiyle yaptıklarını kaydederek, şöyle devam etti:
“Örneğin, bir kentteki hareketlerinizi tahlil ederek tasarruf sağlanabilir. Sabah ve akşam yapılan hareketler, A noktasından B noktasına kaç kere gidildiği, hangi ulaşım araçlarının kullanıldığı üzere datalar toplanır. Yağış durumuna nazaran riskler ve araçlardan başkalarına geçiş mühletleri dikkate alınır. Kural tabanlı sistemlerin yerini, şahsî hareketlerinizi ve pozisyonunuzu takip eden akıllı sistemler alır. Bu sistemler size en âlâ tertibi sağlamak için bilgi toplar ve tahlil eder. Kent güvenliği için de yağış nedeniyle atık sistemlerinde sorun oluştuğunda otomatik ikazlar yapılır. Geçeceğiniz rotadaki riskler belirlenir ve kısa vadeli yağış ihtimaline nazaran giysinizin ya da rotanızın uygunluğu kıymetlendirilir. Bu formda, sizin yalnızca baştan sona dijital bir ikizinizi takip ederek, günlük hayatınızı destekleyen tahliller sunulur. İnternetin sağladığı bu çeşit akıllı sistemler, her birey için günlük 20 dakika tasarruf manasına gelir. Emsal tasarruflar üretim iktisadında de sağlanabilir.”
“BULUT VE YAPAY ZEKA TEKNOLOJİLERİ YENİ BİR PERİYODA GEÇİŞİ SAĞLADI”
Bulut ve yapay zeka teknolojilerinin yeni bir periyoda geçişi sağladığına işaret eden Üstündağ, bu dönüşümün, üretim iktisadından hizmetlere kadar hem tehditler hem de büyük fırsatlar sunduğuna dikkati çekti.
Prof. Dr. Üstündağ, şöyle devam etti:
“Bu tehditlerle başa çıkmak ve fırsatları görmek bizim için kıymetli bir strateji olmalı. Korkmanın yararı yok. Bu tehditleri iş fırsatına dönüştürmek gerekiyor. Bu bağlamda, gençlerimize büyük misyonlar düşüyor. Gençler, günümüz eğitim sistemleriyle daha yüksek adaptasyon yeteneğine sahipler. 30 yahut 50 yıl evvelki eğitimle kıyaslandığında, günümüz gençlerinin eğitimleri ve adaptasyon yetenekleri çok daha yüksek. Bu nedenle, gençlerin fırsatları görmek ve sorunlara tahlil bulma yetenekleri, internet çağının bize sunduğu en kıymetli olgulardan biridir.”
Bu çağda muvaffakiyete ulaşmak isteyen ülkeler ile bireylerin fırsatları âlâ kıymetlendirmek zorunda olduğunu belirten Üstündağ, “İnternet, başlangıçta sıradan bir protokol üzere görünse de kültürümüzü büsbütün değiştirdi ve bundan sonra da değişmeye devam edecek. Kendi kültürümüzü koruyarak ilerlemek istiyorsak, gençlerin ve toplumun bu dijitalleşme sürecine ahenk sağlaması gerekiyor. Bu biçimde bilgi toplumu olmanın gerekliliklerini yerine getirebilir ve gelecekte başarılı olabiliriz. Aksi takdirde, bu fırsatları kaçırmış olabilir ve tartışma konusu olabiliriz. Bilgi toplumu olmak ve rekabet edebilmek, ülkemiz açısından yararlı ve gerekli bir durumdur.” değerlendirmesinde bulundu.